هفته ی گذشته، در روز ۱۴ فروردین ۱۳۹۲، مرجان اهورایی ـ یک پناهنده ی تراجنس ایرانی ـ به خاطر پیچیدگی های ناشی از ذات الریه در شهر کایسری ترکیه درگذشت. مرجان ـ یک تراجنس پس از عمل مرد به زن ـ در حدود دو سال پیش از ایران فرار کرده بود و در جستجوی زندگی بهتر به ترکیه پناهنده شده بود. مرجان برای اقامت در کانادا پذیرفته شده بود اما متاسفانه، قبل از اینکه پای او به خاک کانادا برسد، بیمار شد و در بیمارستان درگذشت.
در یک مصاحبه ی ویدیویی که توسط مرکز اسناد حقوق بشر ایران چند روز پس از فوت مرجان تهیه گردید، “سایه” ـ دوست نزدیک مرجان و یک پناهنده ی تراجنس ایرانی دیگر که در ترکیه در انتظار اسکان مجدد خود است، توصیف می کند که چطور مرجان تسلیم بیماری خود شد. بر اساس گفته های سایه، مرجان هرگونه نگرانی در خصوص بیماری خود را نادیده می گرفت و اصرار داشت که بیماری او تنها یک سرماخوردگی ساده بیش نیست. اما سایه بر این باور است که مرجان، به خاطر محدودیت های مالی و ترس از اینکه به خاطر ظاهر خود در منظر عموم مورد آزار و اذیت قرار گیرد، از مراجعه به پزشک برای معالجه خودداری می کرد. این به قیمت زندگی او تمام شد.
در مصاحبه ی خود، سایه همچنین درباره ی رفتاری که او و دیگر تراجنسیت ها مانند مرجان در ایران با آن رو به رو هستند صحبت کرد ـ از جمله عدم توجه خانواده هایشان که روش زندگی و تعیین سرنوشت آنها را قبول ندارند. ایران از لحاظی در میان جوامع محافظه کار منحصر به فرد است زیرا اجازه ی عمل تغییر جنسی به تراجنسیت ها می دهد ـ یعنی افرادی که هویت جنسی درونی یا جنسیت ظاهری آنها با ویژگی های فیزیکی آنها در هنگام تولد فرق دارد. با این حال، به رغم موجودیت چنین اختیاراتی برای همجنس گرایان ایرانی توسط دولت، بسیاری از همجنس گرایان ضربه ی روحی شدید ناشی از عوامل مختلف از جمله عدم پذیرش از جانب خانواده های خود ـ همانند نوعی که سایه در مصاحبه ی ویدیویی خود وصف کرده است ـ و تبعیض از جانب کارفرمایان و در کل جامعه ی ایرانی را تجربه می کنند.
سایه پیغام بسیار مهمی برای تمام کسانی که در سوگ فوت مرجان نشسته اند دارد: “مرجان”های دیگری هستند که احتیاج به کمک شما دارند.
طبق گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، جمهوری اسلامی ایران از نظر فرار پناهندگان به ترکیه رتبه سوم را در بین کشورهای جهان دارا می باشد. تنها سوریه و عراق در همسایگی ایران از لحاظ تعداد بر ایران پیشی گرفتهاند. هر ساله، هزاران پناهنده به خاطر قومیت، مذهب، گرایشات جنسی، فعالیت سیاسی و اجتماعی برای گریز از جفا ایران را ترک میکنند. با این حال در حینی که این پناهندگان ایرانی منتظر پاسخ کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل میشوند، زندگیشان در آن سوی مرزهای ترکیه بدون مشکلات هم نیست. با وجود تلاش دولت ترکیه برای ارائه خدمات به پناهندگانی که منتظر اسکان مجدد در کشور سوم خود میباشند، منابع مالی محدود، و عدم دسترسی به دارو و بهداشت مناسب تنها جزئی از زندگی روزمره پناهندگان ایرانی در ترکیه میباشد.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، تراجنس های ایرانی و سایر افرادی که به خاطر تمایلات جنسی و هویت جنسی مورد آزار قرار می گیرند را به عنوان “گریز به دلیل عضویت در گروه خاص اجتماعی” تلقی می کند.
مصاحبه ی کامل سایه را در لینک زیر ببینید: