هرآنچه لازم است بدانید: خلاصه ای از یافته های دکتر احمد شهید در گزارش اخیرش به شورای حقوق بشر سازمان ملل (فوریه ۲۰۱۳)
هرآنچه لازم است بدانید: خلاصه ای از یافته های دکتر احمد شهید در گزارش اخیرش به شورای حقوق بشر سازمان ملل (فوریه ۲۰۱۳)
(۱ مارس ۲۰۱۳)— دکتر احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر درجمهوری اسلامی ایران گزارش اخیرش را به تازگی به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه کرده است. گزارش ۷۷ صفحه ای او و خلاصه ای از آن که توسط مرکز اسناد حقوق بشر ایران تهیه شده است را اینجا بخوانید:
گزارشگر ویژه کیست؟
دکتر احمد شهید در سال ۱۳۹۰ توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل به عنوان مرجعی بی طرف برای تحقیق در مورد موارد نقض حقوق بشر در ایران و تدوین گزارشی بر اساس یافته هایش انتخاب شد. پیش از دکتر شهید نیز نمایند گان و گزارشگران ویژه ای دارای این مسئولیت بوده اند، هر چند حوزه اختیاراتشان اختصاصی تر بوده است. (تاریخچه ای از نمایندگان و گزارشگران ویژه سازمان ملل در ایران). در مارس ۲۰۱۲، شورای حقوق بشر سازمان ملل با تصویب یک قطعنامه دوره مسئولیت دکتر شهید را برای یک سال تمدید کرد.
در این گزارش چه آمده است؟
دکتر احمد شهید در آخرین گزارش خود به مسائل بسیاری از جمله انتخابات آزاد، آزادی بیان، آزادی مشارکت، آزادی اجتماع، وضع فعالان حقوق بشر و وکلا، شکنجه، اعدام، حقوق اقتصادی، حقوق زنان و اقلیتهای قومی و مذهبی و همچنین همجنسگرایان، دوجنسگرایان و افراد فراجنسیتی پرداخته است. این گزارش همچنین شامل نتایج و توصیه هایی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران است.
یافته های این گزارش چه بود؟
انتخابات آزاد (بندهای ۱۴-۱۱)
بر اساس یافته های گزارشگر ویژه سازمان ملل، نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران به طور گسترده و سیستماتیک ادامه دارد. در مورد انتخابات آزاد، گزارشگر ویژه گزارش داده است که صدها تن هنوز به دلیل مشارکت در اعتراضهای پس از انتخابات خرداد ۱۳۸۸ در زندان به سر می برند. گزارشگر ویژه همچنین نگرانی خود را در مورد اینکه ایران هنوز نهادی مستقل برای نظارت بر انتخابات و اطمینان حاصل کردن از رعایت موازین میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی تاسیس نکرده است ابراز نگرانی کرد. برای اطلاعات بیشتر در این مورد، یک سال بعد: سرکوب در ایران ادامه می یابد را بخوانید.
آزادی بیان، مشارکت و تجمع (بندهای ۱۸-۱۵)
بر اساس گزارش دکتر شهید دهها خبرنگار و وبلاگ نویس دستگیر، بازداشت و محاکمه شده اند. به گفته گزارشگر ویژه “کمپینی وسیع برای سرکوب خبرنگاران مستقل و رسانه ها تحت اتهام همکاری با رسانه ها و سازمانهای حقوق بشری “ضد انقلاب” خارجی در جریان است. برای اطلاعات بیشتر درباره سابقه حکومت ایران در برخورد با خبرنگاران و وبلاگ نویسان به DELETE+ALT+CTRL پاسخ ایران به اینترنت مراجعه کنید.
مدافعان حقوق بشر (بندهای ۲۴-۱۹)
گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین به وضعیت فعالان حقوق بشر و وکلا پرداخته است. در این گزارش آمده است که مدافعان حقوق بشر “مورد آزار، دستگیری، بازجویی و شکنجه” قرار گرفته و “در موارد بسیاری متهم به جرائمی امنیتی با تعاریفی مبهم” شده اند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به بیانیه ۳۵ وکیل حقوق بشر برای حفظ استقلال نهاد وکالت در ایران مراجعه کنید.
شکنجه (بندهای ۳۳-۲۵)
گزارشگر ویژه سازمان ملل ابراز داشت که گزارشهایی حاکی ازاستفاده از شکنجه توسط مقامات ایرانی دریافت کرده است. در پاسخ به ادعای مقامات ایرانی در مورد ممنوعیت شکنجه در قوانین ایران، گزارشگر ویژه نوشته است: “وجود ضمانتهای قانونی به خودی خود نادرستی ادعاهای مطرح شده در مورد وقوع شکنجه را اثبات نکرده و مسئولیت تحقیق درباره این موارد را از بین نمی برد.” دراین گزارش به ستار بهشتی، وبلاگ نویسی که در هنگام بازداشت جان باخت، و همچنین جمیل سویدی که او هم در طی بازداشت جان سپرد اشاره شده است. برای اطلاعات بیشتر در مورد پرونده آقای سویدی این گزارش را بخوانید.
اعدام (بندهای ۳۶-۳۴)
دکتر شهید در مورد آنچه “تعداد فزاینده اعدامها” در ایران نامید ابراز نگرانی کرده است. به طور خاص، گزارشگر ویژه خاطر نشان کرده است که مجازات اعدام برای جرائمی مثل مصرف مشروبات الکلی، زنا و قاچاق مواد مخدربه کار برده شده است، در حالی که این جرایم فاقد شاخصه های “جرائم بسیار جدی” که درموازین حقوق بین الملل ذکر شده می باشند. با اشاره به وقوع بین ۴۸۹ تا ۴۹۷ اعدام در سال ۲۰۱۲، کزارشگر ویژه همچنین ازنقص روند دادرسی در مورد جرایمی که دارای حکم اعدام هستند ابراز نگرانی کرد. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به جدول اعدامهای انجام شده در جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۱ و همچنین جدول اعدامهای انجام شده در جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۰ مراجعه کنید.
حقوق زنان (بندهای ۵۲-۳۷)
در مورد حقوق زنان، هر چند گزارشگر ویژه به پیشرفت در زمینه های سواد، آموزش و بهداشت اشاره کرده است، اما دراین گزارش در باره نابرابری جنسیتی در مشارکت اقتصادی ابراز نگرانی شده است. گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین اظهار داشته است که “تاکید بر نقشهای اجتماعی مبتنی بر جنسیت” از سوی حکومت ایران “در وظایف حکومت ایران در زمینه حفاظت کامل از حقوق اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی زنان اخلال ایجاد می کند.” از جمله مسائل دیگری که گزارشگر ویژه سازمان ملل به آنها اشاره کرده است محدودیت مسافرت زنان است. این گزارش همچنین به قوانین تبعیض آمیزمی پردازد، مثل قانونی که حق انتقال تابعیت به همسران و فرزندان زنانی که با غیر ایرانیان ازدواج کرده اند را ممنوع کرده است. برای اطلاعات بیشتر در مورد یکی از تاثیرات تبعیض آمیز قوانین ایران بر زنان، گفتار حقوقی اعدام زنان در قوانین کیفری ایران را مطالعه کنید.
اقلیتهای قومی (بندهای ۵۸-۵۳)
گزارشگر ویژه سازمان ملل به وضعیت حقوق بشر عربهای اهوازی و بلوچها در ایران پرداخته است. در مورد عربهای اهوازی، گزارشگر ویژه ابراز داشته است که گزارشهایی مبتنی بر “دستگیری ، بازداشت، و پیگرد قانونی برای فعالیتهای حفاظت شده ای که ترویج دهندۀ حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زبانی و زیست محیطی ” هستند دریافت کرده است. در مورد بلوچها، گزارشگر ویژه سازمان ملل ابراز داشت که بر اساس گزارشها، بلوچها مورد “تبعیض سیستماتیک اجتماعی، نژادی، مذهبی، و اقتصادی قرار دارند.” همچنین، گزارشگر ویژه سازمان ملل به گزارشهایی اشاره کرد که حاکی از تخریب مساجد سنی و مدارس دینی و نیز زندانی و ترور شدن روحانیون سنی هستند. برای اطلاع از نمونه ای از موارد نقض حقوق انسانی عربهای اهوازی این گزارش درباره تایید حکم اعدام برای پنج عرب اهوازی را بخوانید.
اقلیتهای مذهبی (بندهای ۶۷-۵۹)
گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین در مورد وضعیت اقلیتهای مذهبی در ایران اظهار نظر کرده است. بر اساس ابن گزارش هم اکنون ۱۱۰ بهایی به خاطر باورهای مذهبی خود در زندان به سر می برند. از جمله این افراد می توان به دو مادر که به همراه نوزادانشان زندانی هستند اشاره کرد. همچنین بنا بر گزارشها حد اقل ۱۳ مسیحی پروتستان در ایران زندانی هستند. از خرداد ۱۳۸۹ تا کنون بیش از ۳۰۰ مسیحی در ایران زندانی شده اند. بنا بر گزارشها دراویش گنابادی نیز مورد دستگیری خودسرانه، شکنجه، و پیگرد قانونی قرار گرفته و عبادتگاههای آنها نیز مورد حمله قرار گرفته است. گروههای مذهبی دیگری که مورد اشاره گزارشگر ویژه قرار گرفته اند یارسان و همچنین جمعیت معنوی آل یاسین که در بین کردهای ایران فعال است، می باشند. بنا بر گفته دکتر شهید، “حق ایرانیان برای انتخاب دین خود به طور فزاینده ای مورد تهدید است.” برای اطلاعات بیشتر در مورد دو مادر بهایی که به آنها اشاره شد این گزارش را بخوانید. برای اطلاعات بیشتر درباره مسیحیان زندانی این گزارش در مورد تعیین وثیقه ای سنگین جهت آزادی موقت نوکیش مسیحی را مطالعه نمایید.
همجنسگرایان، دوجنسگرایان و افراد فراجنسیتی (بندهای ۷۰-۶۸)
در رابطه با نوع رفتار با همجنسگرایان، دوجنسگرایان، و افراد فرا جنسیتی، گزارشگر ویژه سازمان ملل ابراز داشت که جرم شناختن روابط همجنسگرایانه ممکن است به نقض حقوق اساسی انسانی بینجامد. بر اساس این گزارش ۱۵ نفر که با گزارشگر ویژه مصاحبه کرده اند گفته اند که حداقل یک بار به دلیل گرایش جنسی خود و یا آشنایی با دیگر افراد همجنسگرا، دوجنسگرا و یا فرا جنسیتی دستگیر شده اند. به علاوه، اکثریت این افراد گفته اند که توسط اعضای خانواده خود مورد آزار جسمی قرار گرفته اند، اما به علت ترس از پیگرد قانونی آن را گزارش نکرده اند. برای اطلاع از چاشهایی که همجنسگرایان، دوجنسگرایان و افراد فراجنسیتی با آن مواجه هستند، شهادتنامه مریم احمدی را ببینید.
حقوق اجتماعی-اقتصادی (بندهای ۷۸-۷۱)
گزارشگر ویژه سازمان ملل به نقض حق تحصیل اشاره کرده و ابراز داشته است که از اسفند ماه ۱۳۸۳ تا کنون حد اقل ۹۴۵ دانشجو برای حداقل یک ترم از حق خود برای ادامه تحصیل محروم شده اند. همچنین حداقل ۴۱ استاد نیز از دانشگاه اخراج شده اند. برای آشنایی بیشتر با محدودیتهای تحصیلی شهادتنامه سارا را مطالعه کنید.همچنین گزارشگر ویژه سازمان ملل ابراز داشته که تحریمهای اقتصادی وضع شده علیه ایران می تواند دارای تاثیرات منفی انسانی باشد.
توصیه های گزارشگر ویژه چیست؟
این گزارش دربندهای ۸۱ (الف) تا ۸۱ (ث) توصیه می کند که حکومت ایران با گزارشگر ویژه همکاری کرده و فورا در مورد برخوردهای تلافی جویانه با افرادی که با سازمانهای بین المللی حقوق بشر همکاری می کنند تحقیق کند. همچنین این گزارش توصیه می کند که حکومت ایران فعالان جامعه مدنی و حقوق بشر را آزاد کرده و بر اساس اصول پاریس کمیسیون ملی حقوق بشر را تاسیس کند.
این گزارش در بندهای ۸۱ (ج) و۸۱ (چ) توصیه می کند که حکومت ایران به بررسی قوانینی بپردازد که ناقض تعهدات بین المللی ایران در مورد محو هر گونه تبعیض قانونی و تبعیض در عمل می باشند. همچنین این گزارش از حکومت ایران می خواهد که فورا تمامی زندانیان عقیدتی را آزاد کند.
این گزارش در بندهای ۸۱ (ح) و ۸۱ (خ) توصیه می کند که حکومت ایران در مورد تمام ادعاهای وقوع شکنجه تحقیق کرده و توقف موقت حکم اعدام را مورد مطالعه قرار دهد.
این گزارش در بندهای ۸۱ (د) و ۸۱ (ذ) توصیه می کند که حکومت ایران شفافیت در مورد تاثیر تحریم ها را ارتقا داده و در مورد اقداماتش برای حفظ شهروندانش از تاثیرات منفی تحریم ها گزارش دهد. این گزارش همچنین از سازمان ملل و کشورهایی که تحریم ها را اعمال می کنند خواسته است تا بر تاثیرات تحریم ها نظارت کنند.
