وضع رو به وخامت و اعترافات تلویزیونی فعالان زندانی عرب اهوازی

علی چبیشات در لباس سنتی محلی

(۷ تیر ۱۳۹۲) – مرکز اسناد حقوق بشر ایران گزارش های تکان دهنده‌ای از سه بازداشتی عرب اهوازی، که نزدیک به هشت ماه بدون کیفرخواست رسمی در بازداشت هستند، دریافت کرده است.

یک منبع نزدیک به پرونده گزارش داده است که در تاریخ ۲۰ آبان ۱۳۹۱، سه بازداشتی، علی چبیشات ،یاسین موسوی و سلمان چایان و پنج نفر دیگر در مراسم ختم مادر علی چبیشات، فرح، در روستای خلف مسلم، واقع در نواحی روستایی غرب خوزستان دستگیر شدند. چبیشات یک کشاورز عرب ۴۶ ساله است که در دوران جنگ ایران و عراق سرباز بوده است. وی فعال فرهنگی و شاعر است و در خلف مسلم به عنوان شاعری که در کارهایش به مسائل سیاسی می‌پردازد مشهور است. طبق گزارشها او از فروردین ۱۳۸۴، که تظاهرات گسترده مناطق عرب نشین خوزستان را فرا گرفت، تا تاریخ دستگیری اش در سال ۱۳۹۲، بیش از ده بار به دفتر محلی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی فراخوانده شده بود. بعضی از این دستگیری ها با اعیاد مذهبی فطر و قربان هم زمان بود. در این اعیاد چبیشات به جای شرکت در مراسم مسجد محلی که به پشتوانه دولت جمهوری اسلامی برگزار می‌شد، در منزل شخصی خود مراسم مذهبی برگزار می‌کرد و این مراسم با استقبال مردم همراه بود.

چبیشات و دیگر بازداشتی‌ها با هیچ سازمان سیاسی همکاری نداشتند اما همگی آنان عضو گروهی فرهنگی به نام الشباب بودند. منبع مرکز اسناد حقوق بشر ایران گزارش داده که ۲۰ الی ۳۰ مرد مسلح، ملبس به یونیفرم مشکی و ماسک با هفت ماشین مشکی مجهز، خانه چبیشات را محاصره کردند و به مراسم ختم حمله ور شدند. آنها با خشونت چبیشات و چند عزادار دیگر را دستگیر کردند.

پسران چبیشات، حسین ۲۹ ساله و صالح ۲۰ ساله، و بستگان چایان، محمد و کریم چایان، از دیگر بازداشتی‌ها بودند. حبیب سیلاوه از دوستان چبیشات و عاشور صرخه از آشنایان دیگر بازداشتی، اندکی پس از این یورش در مکان های دیگری دستگیر شدند. جدای از آن که بازداشتی ها هیچگاه رسما متهم نشده‌اند، منابع محلی گزارش می‌دهند که مسئولین آنها را در ارتباط با انفجار لوله گاز چغا زنبیل در ۲ آبان ۱۳۹۱ دستگیر کرده‌اند. قابل توجه است که منابع خبری نزدیک به جمهوری اسلامی این انفجار را حادثه اعلام کرده بودند.

خانواده‌های نه بازداشت شده به مدت دو ماه در تلاش برای ملاقات با بستگانشان به دفتر محلی وزارت اطلاعات شوش که بزرگترین شهر نزدیک است مراجعه می‌کردند و موفق به دیدار با آنها نمی‌شدند تا آنکه یکی از بستگان منزل خود را جهت تامین ۲۰ میلیون تومان رشوه به مامورین فروخت و او فاش کرد که نه بازداشتی در بازداشتگاه اهواز وزارت اطلاعات نگهداری می‌شوند.

زمانی که بستگان از محل عزیزان خود مطلع شدند، توانستند با صالح چبیشات، محمد و کریم چایان، عاشور صرخه و حبیب سیلاوه ملاقات کنند. سه زندانی دیگر از حق ملاقات بهره‌مند نگشتند. در این ملاقات‌ها زندانیان از شکنجه‌های جسمی سخن گفتند. به ملاقات کنندگان گفته شد که حسین چبیشات از عفونت شدید چشمی رنج می‌برد و ناخن‌های دست راست علی چبیشات را در بازجویی کشیده‌اند. منبع مرکز اسناد حقوق بشر ایران اضافه کرد که حسین و صالح چبیشات را در مقابل چشمان پدرشان به سختی شکنجه کرده‌اند.

تا سه ماه پس از این ملاقات هیچ اطلاعات دیگری راجع به نه بازداشتی ارائه نشد؛ تا آنکه دو ماه پیش به بستگان بازداشت شدگان خبر دادند که آنها فرصت ملاقات با تمامی بازداشتی‌ها را خواهند یافت. زمانی که به ستاد خبری وزارت اطلاعات در شوش مراجعه کردند، آنها را سوار بر یک مینی‌بوس به قریه سید محمد که روستایی در آن حوالی است بردند و آنان را به تماشای تصاویر ضبط شده از اعترافات علی چبیشات، یاسین موسوی و سلمان چایان نشاندند. بعد از آنکه بستگان بازداشت شدگان به اجباری بودن این اعترافات اعتراض کردند، مرخص شدند.

منبع مرکز اسناد حقوق بشر ایران اشاره کرد که پس از این حادثه خانواده‌ زندانیان در بی خبری به سر می‌بردند تا آنکه هفته پیش دفتر وزارت اطلاعات در شوش از آنان خواست برای آزادی بازداشت شدگان بجز علی چبیشات، یاسین موسوی و سلمان چایان وثیقه تهیه کنند. وثیقه حسین چبیشات سیصد میلیون و پانصد هزار تومان است. وثیقه سایرین نیز نزدیک به همین مبلغ بود، در حالی که هیچ یک از بازداشت شدگان هنوز رسما از اتهام خویش مطلع نیست و به وکیل نیز دسترسی ندارد. از آن زمان هر شش تن با قید وثیقه آزادند.

فعالین محلی حقوق بشر گزارش داده‌اند که سه بازداشتی دیگر در رابطه با انفجار لوله گاز متهم و تعقیب خواهند شد. علی چبیشات، یاسین موسوی و سلمان چایان از زمان دستگیریشان در۲۰ آبان ۱۳۹۱ دیده نشده‌اند و خبری از آنها در دسترس نیست. هر سه در سلول انفرادی در بازداشتگاه وزارت اطلاعات اهواز نگهداری می‌شوند. علی چبیشات به علت وخامت وضع جسمی،که ناشی از بازداشت او بوده، دو بار به بیمارستان منتقل شده است. چهارشنبه ۵ تیر ۱۳۹۲، پرس تی‌وی، شبکه انگلیسی زبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، تصاویر اعترافات علی چبیشات، یاسین موسوی و سلمان چایان را نشان داد. در این تصاویر این سه مرد به دخالت در انفجار لوله گاز اعتراف می‌کنند.

دستگیری‌ها، بازداشت‌ها و اعترافات اجباری مذکور نشانه‌ تخلف جمهوری اسلامی ایران از تعهدات بین‌المللی و قانون اساسی کشور است. ماده هفتم میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، که ایران به آن پیوسته است، شکنجه یا رفتار تحقیرآمیز و مجازات غیر انسانی و بی رحمانه را ممنوع کرده است. ماده ده آن نیز ایران را به رفتار و احترام مناسب  ذات انسانی ملزم می‌کند. اصل ۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار و یا کسب اطلاع را ممنوع می‌کند و چنین شهادت و اقرار و سوگندی را فاقد ارزش و اعتبار می‌داند. اصل ۳۹ هتک حرمت  زندانی را ممنوع کرده و اصل ۳۲ نیز بیان می‌دارد که موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم گردد.