گزارش ۴: سخنرانی افتتاحیۀ دادستان، بخش دوّم

زندان گوهردشت در ایران. یکی از زندان‏ها‏‏یی که افراد زیادی در تابستان ۱۹۸۸ (۱۳۶۷ ه.ش) در آن اعدام شدند.

عکس: زندان گوهردشت / انسی و متیاس [Ensie & Matthias] (flickr.com) / CC BY-SA 2.0

ما در گزارش پیشین خود سعی کردیم تصویری کلی از سخنرانی مقدماتی دادستان ارائه بدهیم و چند نکتۀ کلیدی در این سخنرانی را مشروحاً توضیح دادیم. در این گزارش قصد داریم درک بهتری از شواهدی که تا این مرحله توسط دادستان ارائه شده، فراهم آوریم.

بر طبق بیانیۀ مربوط به اَعمال مجرمانه‏ ای‏ که موارد اتهام را تشکیل می ‏دهند، گفته می‏ شود که متهم از ۳۰ ژوئیه تا ۱۶ اوت ۱۹۸۸ (۸  تا ۲۵ مرداد ۱۳۶۷ ) در اعدام و شکنجۀ تعدادی نامشخص اما «بسیار زیاد» از زندانیان وابسته به سازمان مجاهدین خلق ایران و نیز از ۲۷ اوت تا ۶ سپتامبر ۱۹۸۸ (۵ تا ۱۵ شهریور ۱۳۶۷) در اعدام تعدادی نامشخص اما «بسیار زیاد» از زندانیان وابسته به گروه‏ها‏ی سیاسی دیگر در زندان گوهردشت در ایران دست داشته است.

اگرچه تعداد زندانیانی که گفته می‏شود متهم در اعدام و شکنجۀ آنان دست داشته است مشخص نیست، اما دادستان سعی داشته با اضافه کردن یک پیوست، شامل ۱) نام ۱۱۰ نفر که دادستان اظهار می‏ کند زندانیان وابسته به سازمان مجاهدین خلق بوده‏ اند‏ و در زندان گوهردشت اعدام شده ‏اند‏، و ۲) نام ۲۶ تن که دادستان می‏ گوید زندانیان وابسته به سازمان‏ها‏ی سیاسی دیگر بوده ‏اند‏ و در گوهردشت اعدام شدند، اتهامات وارده به متهم را مشخص و قطعی نماید.

در ارتباط با اتهام جنایات جنگی مجموعاً ۲۹ تن در فهرست زیان دیدگان قرار دارند که ۲۳ تن آنها از زندانیان سابق در گوهردشت و وابسته به سازمان مجاهدین خلق هستند. یکی از ۲۳ نفری که در این فهرست قرار داشت در طول تحقیقات درگذشت. ۶ تن دیگر از افرادی که در این فهرست قرار دارند از بستگان زندانیانی هستند که وابسته به سازمان مجاهدین خلق بودند و اعدام شدند. هفت تن دیگر از زیان دیدگانی که در ارتباط با اتهام قتل، نامشان در این فهرست قرار دارد، همگی از بستگان زندانیانی می‏ باشند که وابسته به دیگر سازمان‏ها‏ی سیاسی بودند و در گوهردشت اعدام شدند.

در هیچیک از فهرست‏ها‏ی زندانیانی که اعدام شدند یا در فهرست افراد زیان دیده‏ای‏ که خود، از زندانیان بودند نام زنان دیده نمی‏ شود. اگرچه بسیاری از زنان زندانی شدند، تحت شکنجه قرار گرفتند و در تابستان ۱۹۸۸ (۱۳۶۷) اعدام شدند، اما دادستان توضیح داد که بیشتر جمعیت زنان زندانی در گوهر دشت پیش از آغاز دوران اعدام‏ها‏، به [مکان‏ها‏ی دیگر] انتقال داده شدند.

شــــــــــــواهد:

دادستان در ارتباط با دست داشتن متهم در اعدام و شکنجۀ زندانیان در گوهردشت، تماماً به اظهارات زیان دیدگانی که خود زندانی بودند و به سازمان مجاهدین خلق وابستگی داشتند و نیز به شهادت نامه‏ ها‏ی زندانیان سابق که به گروه‏ها‏ی سیاسی دیگر تعلق داشتند، تکیه می‏ کند.

شماری از زیان دیدگان از قبیل ایرج مصداقی،محمود رویایی و حسین فارسی کتاب‏ها‏یی در بارۀ تجاربشان به عنوان زندانی و نیز در بارۀ موج اعدام‏ها‏یی که در گوهردشت به ویژه در تابستان ۱۹۸۸ (۱۳۶۷)اتفاق افتاد، نوشته ‏اند‏. علاوه بر شهادت آنها، بخشی از نوشته ‏ها‏ی ایشان نیز به عنوان مدرک و شاهد گنجانده شده و در طی سخنان مقدماتی دادستان غالباً به آن مطالب اشاره گردید.

همچنین تعدادی از گزارش‏ها‏ از سازمان عفو بین الملل، مرکز عبدالرحمن برومند، عدالت برای قربانیان قتل عام ۱۹۸۸ (۱۳۶۷)، و تحقیقات و حکم ایران تریبونال نیز در این شواهد گنجانده شده. (برای دریافت اطلاعات پیش زمینه در بارۀ ایران تریبونال به گزارش نخست ما مراجعه کنید). در طی نطق افتتاحیه نیز به بخش‏ها‏ی مختلف این گزارش‏ها‏ اشاره شد. نویسندۀ گزارش از مرکز عبدالرحمن برومند، جفری رابرتسون، مشاور ارشد دادگاه [Geoffrey Robertson QC] در دادگاه بیانیه‏ای‏ اظهار خواهد داشت.

ضمناً دادستان فهرست‏ها‏یی از زندانیان اعدام شده را از منابع گوناگونی ارائه داد که در آنها وی به ویژه به تفاوت‏ها‏یی که در فهرست‏ها‏ی مختلف در مورد نام، تاریخ یا محل اعدام برخی از افراد بخصوص وجود داشت، تأکید نمود. اکثریت عمدۀ این فهرست‏ها‏ به وسیله یا با کمک بازماندگان این واقعه، وابستگان خانوادگی یا سازمان‏ها‏ی سیاسی گردآوری شده‏اند‏.

گزارش‏ها‏یی از چندین متخصص حقوقی از جمله پروفسورها؛ جان کی. کلفنر [Jann K. Kleffner]، مارک کلمبرگ [Mark Klamberg]، و آو برینگ [Ove Bring] در حمایت از اظهارات دادستان در بارۀ ماهیت منازعۀ مسلحانۀ مزبور  ضمیمه شده‏اند‏. از هر سۀ این افرا د دعوت به عمل آمده است تا در کنار دیگر متخصصان حقوقی، مذهبی، سیاسی و حافظه بشری، شفاهاً نیز شهادت بدهند.

گزارش آینده

ما در گزارش بعدی مان سخنان مقدماتی تیم وکلای مدافع متهم را که هفتۀ گذشته به پایان رسید، تحت پوشش قرار خواهیم داد و خلاصه‏ای‏ از سخنان وکلای متهم را بازگو خواهیم کرد.